Ihlara Vadisi nerede? Ihlara Vadisinde ne yapılır? Ihlara Vadisi içinde hangi köy var?
Ihlara Vadisinde hangi kiliseler vardır?
Ihlara Vadisi nerede?
Ihlara vadisi günümüzde Aksaray ili sınırları içindedir.Ihlara kasabası ile Selime kasabası arasında (14 km boyunca) uzanmaktadır. Yer yer 110m derinliğe kadar ulaşan vadi ve içinden akan Melendiz çayı Selime ye kadar 26 kıvrım yapmaktadır.
Vadinin oluşumunu etkileyen Melendiz çayı aynı zamanda çevrenin hayat kaynağı olmuştur. Bugün Aksaray ve çevresinin içme ve sulama suyu ihtiyacını karşılayan Mamasın barajını besleyen Melendiz çayı Aksaray’ın içinden geçerek Tuz gölüne ulaşır.
Ihlara Vadisinin Hristiyanlık İçin Önemi
Hristiyanlığı yaymak amacıyla St. Paulos (Aziz Pavlus) Kapadokya’ya gelmiştir. Bu bölgede Hristiyanlık yayılmaya başladıktan sonra pagan kültürüyle yaşayan halk ile Hristiyanlığı benimseyenler arasında toplumsal bir mücadele başlamıştır. Ihlara vadisi bu dönemde Hristiyanlığın gizlice yaşandığı bir mekan haline gelmiştir. Hristiyan halk kayaların kolayca oyulabilmesinden yararlanarak küçük Şapeller oyup ibadet etmişlerdir. Nüfusun en yoğun olduğu dönemlerde Ihlara vadisinde 5000 yerleşim yeri ve 105 kilise olduğu bilinmektedir.
Ortak Roma İmparatorluğu döneminde Doğu Roma İmparatoru Konstantin 313 yılında Milano fermanını yayınlayarak Hristiyanlığı serbestçe yayılabilen bir din haline getirmiştir. Bu dönemden sonra vadideki küçük Şapeller yerini kare haç planlı kiliselere ve çok katlı manastırlara bırakmıştır. Zamanla bu kiliseler ressam ve yontucular tarafından süslenmeye başlanmıştır. 6. YY’da başlayan ve yaratıcılık bakımından merkezi bugünkü İstanbul olan Bizans sanatı, 8. YY’ın başı ile 9. YY’ın ortaları arasındaki İkonaklazma döneminde kesintiye uğramasına rağmen 15. YY’a kadar etkisini sürdürmüştür. Ihlara vadisindeki kilise süslemelerine bu dönemden sonra başlandığı ve 13. YY sonuna kadar devam edildiği sanılmaktadır.
KİLİSE SÜSLEMELERİ
Kiliseler fresk tekniği ile süslenmiştir. Dini olayları bu şekilde resmetmenin asıl amacı o dönem okuma yazma bilmeyen halkın Hz. İsa’nın hayatını ve Hıristiyanlığı öğrenebilmesidir.
Kiliselerde resimlerle dini konular işlenirken önemli mekanlar önemli olaylara ayrılmıştır. Kubbe merkezinde tanrıyı sembolize eden Pantokrator¹ İsa (Kainatın hakimi), İsa’nın göğe çekilişi, Tanrı ve İsa’yı sembolize eden figürler yer almıştır. Kubbe ve Apsis de İsa, Meryem ve melekler yer almıştır. Kemer, tonoz ve apsis kubbelerinde İsa’nın doğumu ve hayatı ile ilgili konular; daha aşağı mekanlarda; havariler, İncil yazarları, peygamberler ve din adamları tasvir edilmiştir. Resimler arasında kalan boş mekanlar bitki resimleri ve geometrik resimlerle doldurulmuştur.
Kiliselerde genel olarak Müjde, Ziyaret, Joseph’in portresi, İsa’nın doğumu, kralların hediye getirişi Mısır’a kaçış vaftiz, Meryem’in ölümü tabloları yer almaktadır.
Başta da belirttiğimiz gibi vadide 105 kilise vardır; ancak bunlardan yalnızca 14 tanesi görülebilir durumdadır. Bu 14 kiliseden 10 kadarında halen freskler ve süslemeler canlı durumdadır.
¹ Pantokrator İsa‘nın sol elinde Kitâb-ı Mukaddes tutarken sağ eliyle takdis (Kutsal üçleme) işareti yapar halde tasvir edildiği resim.
Kapadokya Ihlara Vadisi Kiliseleri
Ihlara Vadisi Kaya Kiliselerinden Birkaç Örnek
Ağaçlı Kilise, Kokar Kilise, Yılanlı Kilise, Sümbüllü Klise gösterilebilir.
AĞAÇALTI KİLİSESİ
Merdivenlerden vadiye inerken sağ tarafta ve zeminden 10m yüksekliktedir. Kilisenin 3 katlı olduğu bilinmektedir. Göçük ve zamanla sel sularının getirdiği milin doldurması ile kilisenin sadece bir katı görülebilmektedir. Haç biçiminde, kubbeli bir kilise olup binanın ortasındaki kubbe ana duvarlar üzerine oturtulmuştur. Kiliseye, kullanıldığı dönemlerde üzerindeki bir ağaçtan inilip çıkıldığından Ağaçaltı ismini almıştır.
KOKAR KİLİSESİ
Irmağın batı yakasında, Pürenli Seki Kilisesinden 60-70m sonra yer alır. Tek katlı bir kilisedir ve kayaya uzunlamasına oyulmuştur. Kubbe yarım beşik çatısı biçiminde olup kuzey ve güneydeki yan duvarlara oturtulmuştur. Sonradan kayanın derinliğine oyulmuş iki cenaze salonu ile kilise batıya doğru uzatılmıştır. Zeminlerde mezarlar mevcuttur.
YILANLI KİLİSE
Vadi girişinden 200m sol taraftadır. Kol uzunlukları eşit Yunan Haç biçimlidir. Kilisenin asıl giriş koridoru ve cenaze merasimi tapınağı yıkılan kaya duvarları ile yok olmuştur. Şu anda kiliseye girilen yer asıl giriş koridorunun sonundaki sahanlıktır. Bu sahanlığın karşısına rastlayan kuzey duvarında hala mezarlar bulunan küçük bir alan mevcuttur. Kilisenin doğu duvarındaki apsis ise oldukça sağlam durumdadır.
SÜMBÜLLÜ KİLİSE
Sümbüllü kilise vadiye merdivenle iniş yerinin başladığı kayanın altındadır. Irmak seviyesinden 20m yükseklikteki kilise iki katlı bir manastırdır. Alt kat ibadet yeri, üst kat ise kilise mensuplarının barınağıdır. Solda dar merdivenle üst kata çıkılmaktadır. Çevresinde yetişen sümbül çiçekleri nedeniyle yerel halk tarafından bu ad verilmiştir.
Dört dikme ile ayrılan dikdörtgen biçiminde 5 bölme mevcuttur. Bu nişlerin üst tarafı kemerlidir. Özellikle sel sularına etkisiyle kilisedeki freskler hemen hemen tahrip olmuştur.
