Hristiyanlık ve Konsiller

Konsil nedir?

Hristiyanlıkta Konsiller Tarihi

Hristiyanlıkta konsiller

Hristiyanlıkta konsiller, din adamlarının Hristiyanlıkla ilgili tartışmalı konuları aydınlatmak ve bir sonuca bağlamak için, tartışılacak konunun önemi ve ilgilendirdiği bölge oranında büyük toplantılar düzenlemişlerdir. Bu toplantılara “Konsey” ya da “Konsil” adı verilmektedir.   

Genel Konsiller nedir?

Tartışılacak konu, bütün Hristiyanları ilgilendiriyorsa, “Genel Konsil” yapılarak, bütün önemli kilise önderleri davet edilir. Eğer tartışılacak konu, sadece bir bölgenin Hristiyanlarını ilgilendiriyorsa, o bölgenin kilise önderlerinin katılacağı bir “Bölgesel Konsil” düzenlenir ve sorun tartışılır.   

Bu güzel gelenek, “Havariler” olarak adlandırdığımız İsa Mesih‘in ilk öğrencileri tarafından başlatıldı. MS 50 yılında “bölgesel” diyebileceğimiz Kudüs Konsilini düzenleyen Havariler ve diğer önderler, Hristiyanlığı yeni kabul etmiş olan, Yahudiler dışındaki ulusların bazı sorunlarını görüştü (İncil, Elçilerin İşleri, 15: 1-29).   

Bölgesel Konsiller hangileri?

Bölge ve eyalet (province) Konsilleri diyebileceğimiz tarzdaki Konsiller daha çok Küçük Asya’da toplandığını ve müfrit mistik Montan tarafından ortaya konan doktrinle meşgul olunduğunu biliyoruz.

Hristiyan Konsil toplantıları 2. asrın sonunda çok fazla dikkat çekmezken, 3. asırdan itibaren özellikle Suriye’de, İtalya’da, Afrika’da dikkat çekmeye başlamıştır. 

Ayrıca 256 yılında Kartaca’da itizar problemleri konusunda bir karar vermek üzere bir Konsil toplanmıştı. 264 ve 268’de Antakya’da ve 314 yılında Donatizm problemiyle meşgul olmak üzere Arles’de toplanan Konsiller daha sonraki yıllarda toplanacak olan milli Konsiller ve genel konsillerin öncüleri olarak kabul edilir. 

Ekümenik konsiller hangileri?

Genel konsillere Ekümenik Konsiller de denir. Ekümeniklik mefhumu belli bir ölçüde evrenselliği gösterir. Fakat yine de evrensellikte bir izafiyet söz konusudur. Çünkü ekümenizm kavramının aldığı anlam tarih boyunca değişmiştir. 

Çağımızda Ekümenik Konsil Roma Katolik kilisesinin uhdesindedir. Yani Ekümenik konsil sadece Katolik Kilisesi mensuplarını ilgilendirir. Ekümenik Konsil sadece Papanın otoritesine bağlı piskoposları ve delegeleri bir araya getirir. 1917 yılında yürürlüğe giren Kilise hukukunda Ekümenik Konsil’in tarifi şöyle geçmektedir: Papa tarafından davet edilmiş ve onun tarafından başkanlık edilmiş bir toplantıdır. Böyle bir toplantı evrensel Katolik Kilisesi’nin yüksek düzeydeki temsilcilerini ve piskoposları bir araya getirir. Sadece bu şartları yerine getiren bir toplantı Ekümenik Konsil tarifine uygun düşer. 

Eğer bu kriteri, geçmişte akdedilen Kilise konsillerine uygularsak birçok Konsil Ekümeniklik kapsamına girmeyecektir. Çünkü bazıları Papa’nın değil, İmparator’un davetiyle toplanmıştır. Öyleyse Ekümenik Konsilin ölçüsü Papa tarafından yapılan davet değildir. Bunun yanısıra Konsile iştirak eden piskopos adedi de bu konuda salt ölçü olmaktan uzaktır. Aslında yaygın kanaate göre, Papanın daveti ve konsile katılan piskopos adedi önemli olmakla birlikte, bir Konsili Ekümenik kılan işlenen konuların Hristiyanlık ve Hristiyanlar açısından taşıdığı önem derecesidir. 

GENEL KONSİLLERİN KISA KRONOLOJİSİ

Antikite Konsilleri: 

I. İznik Konsili (325) :

Bu konsil (İznik Konsili), Büyük Konstantin tarafından Arius’a karşı toplanmıştır. Bu dönemde Papa I. Silvestre’dir. Bu konsil 20 Mayıs’tan 25 Temmuz 325’e kadar devam etmiştir. İznik Sembolü, Baba (Peder) ile Oğul (İbn) arasındaki tabiat eşitliğini (Homousios) belirler. Ayrıca bu konsilde yirmi karar kabul edilmiştir. 

I. İstanbul Konsili (381):

Bu konsil de İmparator I. Theodosius tarafından Macedonius’a karşı toplanmıştır. Devrin Papası I. Damase’dir. Konsil toplantısı Mayıs’tan Temmuz 381’e kadar devam etmiştir. Konsil Babaları, Kutsal-Ruhun Tanrılığını kabul etmişler ve ayrıca dört karar oylamışlardır. 

Efes Konsili (431):

Bu konsil ise, İmparator II. Theodose tarafından Nestorius’a karşı toplanmıştır. Devrin Papası I. Celestin’dir. 22 Haziran’dan 17 Temmuz 431’e kadar devam eden beş oturumda Konsil Babaları, Bakire Meryem’in Tanrısal Anneliğini belirlemişlerdir ve altı karar oylamışlardır. 

Kadıköy Konsili (451):

Bu konsil de İmparator Marcien tarafından İskenderiye’li Dioscore’ye ve monofizitlere karşı toplanmıştır. Devrin Papası I. Büyük Leon’dur. 8 Ekim’den 1 Kasım 451’e kadar devam eden onyedi oturumda konsil Babaları, kurtarıcı bir tek şahsiyette iki tabiatı kabul etmişler ve yirmisekiz karar oylamışlardır. 

II. İstanbul Konsili (553) :

Bu konsil, İmparator I. Justinien tarafından toplanmıştır. Devrin Papası Vigile’dir. 5 Mayıs’tan 2 Haziran 553’a kadar devam eden sekiz oturumda Konsil Babaları Nestorien’lerin “Üç Bölümü” olan Theodore’un şahsiyeti ve eserlerini, Theodore’un, Aziz Cyrille ve Efes Konsiline karşı yazdığı yazılarını ve Urfa’lı İbas’ın Theodore’u savunan ve Cyrille’in itirazlarını reddeden mektubunu tel’in etmiştir. 

III. İstanbul Konsili (680):

İmparator IV. Constantin tarafından toplanan konsil, Monothelism hareketini tel’in etmiştir. Devrin Papaları Agathon (678-681) ve II. Leon (862-683)’dur. Trullanum diye adlandırılan bu konsil 7 Kasım 680’den 16 Eylül 681’e kadar devam eden onaltı oturumda, İsa’da “Bir tek irade doktrinini” ve Papa Honorius’u telin etmiştir. 

II. İznik Konsili (787):

Bu konsil, İmparatoriçe İrene tarafından İkonoklast Harekete karşı toplanmıştır. 24 Eylül’den 23 Ekim 787’ye kadar devam eden sekiz oturumda konsil Babaları, Azizlerin resimlerine yapılan kültün meşruiyetini kabul etmişler ve yirmi karar oylamışlardır. Not: Bu ilk yedi büyük konsil, Katolik veOrtodoks Kiliselerince “Genel Konsiller olarak” kabul edilmektedir. 

IV. İstanbul Konsili (869):

İmparator I. Basile tarafından toplanan bu konsil, Photius’u aforoz etmek için toplanmıştır. Devrin Papası II. Hadrien’dir. 5 Ekim 869’dan 28 Şubat 870’e kadar devam eden on oturumda konsil Babaları, Photius’u aforoz etmişler ve yirmiyedi karar oylamışlardır. Ortodoks’lar tarafından “Birleşme Konsili ” adı verilen bir başka konsil ise, yine İmparator I. Basile tarafından toplanmış 879 Kasım’ından 13 Mart 880’e kadar devam etmiştir. Bu konsil, yedi oturumda 869-870 Konsilinin kararını bozmuş ve yeniden Photius’a saygınlık kazandırmıştır. Papa VIII. Jean da Photius’un yeniden itibar kazanmasını kabul etmiştir. Fakat her iki konsil de Ortodoks Kiliselerince “Genel konsiller” olarak kabul edilmemiştir. 

Ortaçağ Konsilleri:

I. Latran Konsili (1123):

Bu konsil de Papa II. Calixte tarafından toplanmıştır. Oturumları 18 Mart’tan 6 Nisan 1123’e kadar devam etmiştir. Konsil Babaları, bu konsilde yirmibeş karar oylamışlar ve ünvan kavgalarına son veren 1122 Worms Konkordato’sunu kabul etmişlerdir. 

II. Latran Konsili (1139):

Bu konsil Papa II. Innocent tarafından 1139 Nisan’ında toplanmıştır. Otuz karar oylamışlar ve Anaclet tefrikasına son vermişlerdir. 

III. Latran Konsili (1179):

Bu konsilde Papa III. Alexandre tarafindan 5-19 Mart (veya 22 Mart) 1179`da Papanın seçimi için üçte iki çoğunluğun gerekli olduğunu belirten yirmiyedi bölümü oylamışlardır. 

 IV. Latran Konsili (1215):

Bu konsil Papa III. İnnocent tarafindan 1215 yılında toplanmıştır. Bu konsil üç oturum halinde 1 Kasım’dan 30 Kasım’a kadar devam etmiştir. Konsil Babaları, on konuyu oylamaya sunmuşlar, Catharesları mahkum etmişler, Eucharistie deki ekmek ile şarabın İsa’nın eti ile kanına dönüştüğünü kabul etmişler, Katolikleri her yıl bir günah itirafına ve Communion’a mecbur etmişlerdir. 

 I. Lyon Konsili (1245):

Bu konsil Papa IV. Innocent tarafından davet edilmiştir. Konsil toplantısı 28 Haziran’dan 17 Temmuz 1245’e kadar beş oturum halinde devam etmiştir. Konsil Babaları, yirmi iki konuyu oylamışlar ve II. Frederic’i azletmişlerdir. 

 II. Lyon Konsili (1274):

Bu konsil Papa X. Gregoire tarafından toplanmıştır. 7 Mayıs’tan 17 Temmuz 1274’e kadar devam eden altı oturumda konsil babaları, 31 konuyu oylamışlar ve Rum’larla birleşmeyi tasdik etmişler, Papaların seçmi için Conclave önermişler ve bir “Haçlı Savaşı” ilân etmişlerdir. 

Viyana Konsili (1311):

Bu konsil Papa V. Clement tarafından davet edilmiştir. Konsil üç oturum halinde 16 Ekim 1311’den 6 Mayıs 1312’ye kadar devam etmiştir. Konsil Babaları “Temple Tarikatının” kaldırılmasını kabul etmişler, Fransiskenlerin fakirlik kavgasına müdahalede bulunmuşlar ve reform kararlarını oylamışlardır. 

15. Yüzyıl Konsilleri:

Constance Konsili (1414):

Bu konsil büyük tafrikanın çözümü için toplanmıştır. 5 Kasım 1414’ten 22 Nisan 1418’e kadar devam eden konsilde Roma’lı Papa XII. Gregoire’in istifasını kabul etmişler, Konsilcilerin Papası olan XXIII. Jean’ı ve Avignon’nun Papası olan XIII. Benoit’i görevden almışlar, Conclave’in yeni bir Papa seçmesini emretmişlerdir. Bu yeni Papa V. Martin olmuştur. (11 Kasım 1414). Neticede Jean Hus ve Papa üzerinde Konsilin üstünlüğü, Konsilin devamlılığı konularındaki kararlar tel’in edilmiştir. 

Bâle-Ferrare-Florance Konsili (1331):

Bu konsil Papa IV. Eugene tarafından Bâle’de toplanmıştır. 23 Temmuz 1331’den 7 Mayıs I437’e kadar devam eden yirmibeş oturumdan sonra 18 Eylül 1437’de Ferrare’ye transfer olmuş, oradan da 16 Ocak 1439 da Florance’a nakledilmiştir. Bu konsilde konsil Babaları 6 Temmuz I439’da Rum’larla, 22 Kasım 1439’da Ermeni’lerle, 4 Şubat 1442’de Yakubiler’le birleşmeyi kabul etmişlerdir. Konsil, 25 Nisan 1442’de Roma’ya nakledilmiştir. 

Reform Devri Konsilleri:

V. Latran Konsili (1512):

Papa II. Jules ve X. Leon’un saltanatları sırasında toplanan bu konsil, 10 Mayıs 1512’den 16 Mart 1517’ye kadar devam eden oniki oturumda konsil Babaları 1511-1512’de yapılan Pise bölücü konsilini telin etmişler ve reform kararlarını oylamışlardır. 

Trente Konsili (1545):

Bu konsil Papa III. Paul tarafından 22 Mayıs 1542’de toplanmıştır. Konsilin ilk sekiz oturumu 13 Aralık 1545 den 1547’ye kadar Trente’de devam etmiştir. Dokuzuncu oturumdan onbire kadar olanı ise 1548’de Bologne’da yapılmıştır. On ikinci oturumdan onaltıncı oturumlar arası ise 1551-1552 de Papa III. Jules başkanlığında Trente’de yapılmıştır. Onyedinci oturumdan yirmibeşinci oturuma kadar ki oturumlar ise Papa IV. Pie’nin başkanlığında Trente’de 1562-1563’de yapılmıştır. Konsil Babaları, Kutsal kitap ve Gelenek doktrininin, aslı suç, bu suçtan temizlenme konularındaki doğmatik kararlarını oylamışlar, âyin takdimesi, azizler kültü ve sakrementi konusundaki Doktrini belirlemişlerdir. Bu arada çok sayıda reform kararları neşretmişlerdir. 

19 ve 20. Yüzyıl Konsilleri:

 I. Vatikan Konsili (1869-1870):

Bu konsilde Papa IX. Pie tarafından toplanmıştır. 8 Aralık 1869 dan 18 temmuz 1870 e kadar devam eden 4 oturum halinde devam eden bu konsilde konsil babaları Katolik iman doktrininin benimsemişlerdir, Papa’nın üstünlüğünü ve yanılmazlığını kabül etmişlerdir. 

 II. Vatikan Konsili (1962 – 1965):

Papa XXIII. Jean tarafından toplanan bu konsil 11 Ekim 1962 den 8 Aralık 1965 e kadar devam eden 4 oturum halinde yapılmıştır. Konsil babaları, konsilde “dünyada kilisinin rolü ve kilisenin piskoposlarla ilgili teşkilatı, kilisenin doktrini, bölünmüş hristiyanlar, hristiyan olmayanlarla kilisenin ilişkisi” konularını belirlemişlerdir.