Eski Ahit, Yeni Ahit

Eski ve Yeni Ahit hakkında bilgi

Eski ahit yeni ahit farkı nedir? Eski ahit nedir? Yeni ahit nedir? Tevrat kime indi? Tevrat nedir? Tora hakkında bilgi. İncil nedir? İncil çeşitleri? Yeni Ahit kaç kitaptan oluşuyor? Yeni Ahit yazarları kimdir?

Hz. Musa’ya verilen 10 emir hangileri? Eski Ahitte kaç emir vardır? Hristiyanlıkta Musevilikte Dünyanın yaratılışı? Pavlus’un kimlere mektup yazmıştır? Pavlus mektuplarında ne anlatır?

Tevrat ve Eski Ahit arasındaki farkı var mı?

Eski Ahit nedir?

Eski Ahit kaç kitaptan oluşur?

Bibble denince akla Kitabı Mukaddes gelir tanımlamayı aşağıdaki formül ile basıtleştirebiliriz.

BIBBLE = KITABI MUKADDES = ESKİ AHİT + YENİ AHİT (AHIT = İTTİFAK, MİSAK)

Yani Kitabı Mukaddes, Eksi Ahit ile Yeni Ahit’in birleşmesi dir. Ahit ise kısaca ittifak, misak demektir.

Eski Ahit nedir sorusuna kısaca Yahudilerin kutsal kitabı Eski Ahit’tir (Ancien Testament) ancak bu Hrıstiyanlar tarafından verilmiş bir isimdir diyebilirz.

Yahudiler kendi kutsal kitaplarına TANAH adını vermektedir. Eski-Ahit yani Tanah, 39 kitap veya bölümden oluşmaktadır.

Eski Ahit Bölümleri

TORA = TEVRAT (5 Bölüm)

Hz. Musa’nın önderliğinde mısırdan çıkan İsrailoğulları 40 yıl ‘SİNA’ yarımadasında yaşamışlar. bu arada Hz. Musa’ya Tevrat verilmiştir.

Tevrat, Musa, a ALLAH tarafından gönderilen ilk ilahi kitabın adıdır. bu kelime İbranicedir ”ALLAH KELAMI ve ALLAH KANUNU” demektir. Tevrat, Kuran-ı Kerim’de bir iman esası olarak, diğer peygamberlere gönderilen kitaplarla birlikte, kabul ve tasdik edilmektedir.

Tevrat gene Kuran-ı Kerim’de bir nur, bir rahmet ve bir hidayet kitabı olarak tanıtılmakta, ayrıca hakkı batıldan ayıran, her hakikati apaçık gösteren ve insanları doğru yola götüren bir rehber olarak da anılmaktadır.

Tevrat, Eski Ahit‘in ilk 5 kitabına verilen addır.

1-TEKVİN (yaratılış) (la genese)

Yaratılış destanında, insanların ilk suçundan, NUH tarafından, HZ. İbrahim’den, ISHAK, YAKUB, (ISRAİL), YUSUF ve Beni İsrail’in hayat hikayesinden bahseder. 50 baptır.

2- HURUÇ- ÇIKIŞ

Musa dan ve Beni İsrail’in mısırdan çıkışlarından, ALLAH’ın ”TUR” dağından Musaya kanunlarını bildirmesinden bahseder. 40 baptır.

3-LEVİLILER

Bu kitapta ayın ve merasimlere ait usuller, kurban, kahinler, temizlik kanunları, bayramların tanzimi izah edilir.

4-ADAT- SAYILAR.

HZ. Musa’nın vefatından sonra İsrail’in milletinin tur dağından kalkıp Erden ülkesine, Filistine girmelerinden bahseder. 36 baptır

5-TESNİYE.

M. Ö 622 yıllarında Yehuda krallarından Josias devrinde birinin enkazı arasında bir Tevrat tomarı bulduğunu ileri sürdü.. Dini reforma şiddetle ihtiyaç duyulduğu bir sırada bu iddianın ortaya çıkması son derece cazip geldi. Hemen Kudüs2te büyük bir ruhani meclis toplayarak bu metnin resmen kabul edilmesini kral emretti.. Hilkiya’nın bulduğu bu metin Tevrat’ın V kitabı Tesniye’dir.

1546 tarihinde toplanan ”MERANO” ruhani meclisi de kutsal kitabının tanrı olduğundan şüphe edilmesi yasak etmiştir.

B) NEVİİM. (Peygamberlerin eserleri)

Yahudilerin inancına göre peygamberler tarafından yazıldığı ve onların mesajlarını ihtiva ettiği için bu adla alınmaktadır. Sonraki nebiler bölümünde ise Yahudi peygamberlerinin mesajlarını ihtiva eden ve nisbet edilen peygamberlerce yazıldığı kabul edilen kitaplar yer almaktadır. Bu kitaplar şöyledir: Işaya, (Eşiya), Yeremiya (Ermiya) II. Eşiya, Hezekiel, Daniel, Hoşea, Amos, Yoel, Obadya, Yunus, Mike, Nahum, Habakkuk, Tsefonya, Malaki, Zekeriya ve Haggay.

Eski-Ahit’de yer alan ve yukarıda sözü edilen mezmurlar, HZ. Davud’un Zebur’udur.. Zebur, yazılmış kitap demektir. Bu gün bu kitap ortada yoktur. HZ. Davud’a isnad edilen ve Mezmurlar adı verilen lirik söyleşilerden ibaret bir kısım Eski Ahit’te mevcuttur.

Zebur, dört kitabın en küçüğüdür.

C. KETUVİM (tarih ve hikmet kitapları) 13 Bölüm

Tarihi olayları anlatan, gerekse ilahiler ve özlü sözlerden oluşan hikmet kitapları ile dini türden diğer yazılara yer almaktadır.

Eski Ahit’in bu gün mevcut eski yazma nüshaları M.S. 9’uncu yüzyıla aittir
Hz. Musa M.Ö. 1200’lü yıllarda yaşadığı halde Eski-Ahit M.Ö. 5. asırda teşekkül etmiştir ve Eski Ahit’le ilgili resmi listede M.S. 1. asırda edilmiştir.

17’ci Yüzyıldan itibaren batı dünyasında yapılan kutsal metinlerde, Tevrat’ın mevcut şekli ile Hz. Musa’ya ait olamayacağı, ondan daha sonra çeşitli kişilerce kaleme alındığı uzun tarihi seyir içerisinde değişikliklere uğradığı tespit edilmiştir.

Günümüzdeki Tevrat, farklı zamanlarda kaleme alınan 4 kaynağın bir araya getirilmesiyle bu günkü şeklini almıştır.

1) YAHVİST METİN.

M. Ö 10 veya 9. yüzyılda yazılmıştır. Tanrı adı ”YEHOVA” kullanılmıştır

2) ELOHİST METİN.

M. Ö. 8. yüzyılda yazılmış ve tanrı adı olarak ”ELOHİM” kullanılmış.

3) TESNİYE METNİ.

M. Ö 622’de yazılmıştır. Tesniye kitabı çeşitli tarihi bilgiler ve dini kurallar yazılmıştır.

4) RUHBAN METNİ.

Babil esareti döneminde ve esaret sonrasında Yahudi din adamları tarafından yazılan metindir..

Eski-Ahit’in yanında Yahudilerce kutsal kabul edilen diğer kitap ”TALMUT”dur. Talmut, şifahi geleneğin yazıya aktarılmasıyla olmuştur.

İki Talmud vardır.

BABİL TALMUDU
KUDÜS TALMUDU

Tevratta mevcut dini hükümlerin yorumlarıyla zamanla ortaya çıkan problemlerin çözüm yolları ve tarihi, ahlaki açıklamalar ihtiva eder.

Hz. Musa’ya verilen 10 EMİR.

Yahudilikte,. HZ. Musa’ya SİNA dağında YEHOVA tarafından verilen EVAMİRİ-İ AŞERE (10 emir) şunlardır.

Huzurumda başka tanrıların olmasın.
Kendin için oyma put, yukarıda, göklerde olanın, yahut aşağıda yerde olanın yahut yerin altında sularda olanın hiç suretini yapmayacaksın, onlara eğilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin.
Rabbin Yehova ismini beyhude yere zikredeni cezasız bırakmaz. ,
Rahat gününü (Cumartesi) takdis etmek için onu hatırında tutasın, altı gün çalışıp her işini işleyesin.. Fakat yedinci gün senin rabbin olan Yehova’nın rahat günüdür.. Ne sen, ne oğlun, ne kızın, ne kulun, ne cariyen, ne hayvanın, nede kapılarının içinde olan misafirlerin hiç bir iş işlemeyesin. Zira Yehova altı günde göğü, yeri, denizi ve ormanlarda bulunanların hepsini yaratıp yedinci günde istirahat etti….
Babana, anana hürmet edesin.
İnsan öldürmeyesin.
Zina etmeyesin
Hırsızlık etmeyesin
Komşunun aleyhinde yalan şehadette bulunmayasın.
Komşunun hanesine tamah etmeyesin, komşunun zevcesine yahut kölesine veya cariyesine ve merkebine ve komşunun hiçbir şeyine tamah etmeyesin.

Yeni Ahit hangi dine ait? Yeni Ahit nedir?

Bu bölümde Yeni Ahit hangi dinin kitapı olduğunu inceleyeceğiz. 27 Kitaptan meydana gelen Yeni Ahit’e bugün İncil demek gelenek hale gelmiştir. İnciller Yeni Ahit’in ilk 4 kitabıdır. Hz Isa’ya indirilen incilin orijinalı bulunmamıştır. Çeşitli devirlerde yazılan İncillerin adedi 60 kadardır, bunların arasında dört tanesi seçerek diğerlerini kilise reddetmiştir.

A) İnciller Yeni Ahit’in ilk dört kitabı şunlardır

1) MATTA İNCİLİ

Matta İsa’nın havarilerindendir. Orijinal metin bulunamamıştır. İsa’nın mesihliği üzerinde durmakta ve İsa’ya Davut’a kadar uzanan bir mezhep isnat etmektedir. Matta İncili 28 baptır.

2) MARKOS İNCİLİ

Markos, havarilerin reisi Petrus’un talebesidir. İsa’nın hayatını kısaca anlatmaktadır. Ayrıca Yahudi adetlerinin açıklamasıdır. Markos İncli 16 baptır.

3) LUKA İNCİLİ

Luka’da Markos gibi havarilerden (Hz İsa’ya ilk inananlardan) değildir. Pavlos’un sadık bir talebesidir. İsa‘nın hayatından ve talimlerinden bahis eder. Luka İncili 24 baptır.

*Matta, Markos ve Luka tarafından yazılan İncillere, Mukayeseli İnciller (Sinoptik İnciller) adı verilmiştir. Sebebi bu 3 İncil arasında sıkı münasebetlerin bulunmasıdır.

4) YUHANNA İNCİLİ

Yuhanna İncilini yazan zatın havarilerden olduğu ve Hz İsa’yı çok sevdiği iddia edilmektedir. Ancak eserin havari Yuhanna olmayıp onun talebesi olduğu ifade edilmekte ve bunun (m. 100) yıllarına doğru yazılmış sanılmaktadır. İsa‘nın Allah’ın oğlu olduğu tezi üzerinde ısrar etmektedir. 24 Baptır.

Yeni Ahit’te dört incilin dışında Resullerin İşleri diye bir bölüm daha vardır

4 incilin dışında 5.’ci kitab olarak resullerin işleri adlı bir eser daha vardır ki, Pavlos’un talebesi Luka tarafından yazılmıştır. İsa‘nın kıyamından (mezarından kalkmasından) genç hristiyan cemaatinden misyoner Pavlos’un mücadele hayatından bahseder.

B) TALİMİ (ÖĞRETİCİ İNCİLLER)

Bunlar 22 risale olup 14’ü Pavlos’a, 3 tanesi Yuhanna’ya, 2 tanesi Petrus’a, 1 tanesi Yakub’a ve 1 tanesi Yehuda’ya aittir (Yacob’un 4.’cü oğlu) bunlara eklenebilen bir risale daha vardır ki o, İsa’yı boğazlanmış (kurban edilmiş) bir kuzu olarak tasvir eden Yuhanna’nın vahyidir.

PAVLOS’UN MEKTUPLARI

Romalılara mektup : m. s. 55 yılında yazılmış 16 baptır. Pavlos’un teolojik görüşlerinden ve vaftizden bahis eder.

Korintoslulara (Mora’daki Kornetlilere) mektup: M. S. 55 önce Efesten gönderilmiş bir mektuptur. Nikahtan, ev hristiyandan ve ölülerin kıyametinden bahsetmektedir. 16 baptır.

Korintoslulara 2. mektup

Muhaliflere mücadeleyi aksettiren bir mektuptur. 13 baptır.

Galatyalılara (Ankara ve dolayları halkına)mektup :

M. S. 50 Galatyalılara hitaben yazılmış bir müdafaa mektubudur. 6 baptır.

Efesoslulara (Efeslilere) mektup :

Bu mektubun Pavlos’un öğrencisi tarafından yazıldığı tahmin edilmektedir. Hiristiyan hayatından ve ahlaki esaslardan

Filipilere (Filibelilere) mektup.

Roma hapishanesinden bahseder.

yazılmıştır. 4 baptır.

Koloselilere mektup ;

Bu da Pavlos’un bir öğrencisi tarafından yazılmıştır. İsa’da uluhiyetin bedenen var olduğunu ehemmiyetinden bahsetmektedir.

Selaniklere 1.’ci mektup :

Kıyametten ve İsa’nın gelişinden bahseder ve Selaniklilere 1. mektup 5 baptır.

Selaniklere 2.’ci mektup :

İsa’nın yer yüzüne inmesinden önce Deccalin geleceğinden bahseder. Selaniklilere 2. mektup 3 baptır

Timeteosa 1.’ci ve 2.’ci mektup :

Pavlos’a ait değildir. İsa’nın insan ile tanrı arasında yegane aracı olduğunu telkin eder 1.’ci 6 baptır, 2.’ci 4 baptır.

Filemona mektup :

Filemonun evinden kaçan bir köle hakkındaki Pavlos’un sözleridir. 1 baptır.

Titus’e mektup :

Titüs kudüsü tahrip eden kumandanın adıdır. Titus’a mektup 3 baptır.

İbranilere mektup

Hristiyanlığın teolojik görüşlerini hülasa eder İbranilere mektup 13 baptır.

YAKUB’UN MEKTUBU

İyi amellere beslenmeyen insanın ölü olduğunu söylemektedir. 5 baptır.

PETRUS’UN 1’Cİ VE 2’Cİ MEKTUB

Orta ve kuzey Anadoluda oturan halka yazılmış ahlaki nasihatlardır. 1.’ci, 14 baptır ve 2.’ci, 3 baptır.

YUHANNA’NIN 1.’ci, 2.’ci VE 3.’cü MEKTUBU

İsa’nın en çok sevdiği şakirdine (öğrencisi) nispet edilen bu mektuplar özellikle Allah sevgisinden bahsetmektedir.

1. 5 bap, 2 ve 3 1 baptır.

YEHUDA’NIN MEKTUBU

Nasihatlerden ibarettir. Ve 1 baptır.

YUHANNA VAHİYİ

Buna Yuhanna’nın rüyasıda denir. Mahşer günü ve yeni dünya hakkında bilgi veren uhrevi bir eserdir. Yuhanna Vahiyi 22 baptır.

Böylece Yeni Ahit yukarıda söylenildiği gibi 4 İncil resullerin işleri ve 22 risale olmak üzere 27 kitaptan meydana gelmiş bir mecmuadır.

Hıristiyanlara göre Yeni Ahit’i meydana getiren kitaplar nispet edildikleri şahıslara ait olup vahy veya ilhama dayanmaktadırlar.

Eski Ahit bölümünde görüldüğü gibi (1546) Merona ruhani meclisi Yeni Ahit’in tanrı kelamı olmadığını söylemeyi yasak etmiştir

En eski metinler hep halk yunancası ile yazılmıştır. En eski el yazmaları ise ancak M. 3. asıra aittir. Bunlar 3. yüzyılın sonunda başlanan Süryani metin, 2. ve 3. yüzyıllardaki iki Kıptî (MISIR) metni ve 400 yıllarına doğru tamamlanan Latince tercümedir.

XIII asrın başında başpiskopos ‘Stephen Langton’ Yeni Ahit’i bölümlere ayırmış bu şekil 1551 yılına kadar devam etmiştir. 1551 tarihinde ise, ’Robert Epstein’ tarafından Cenevre’de yayınlanan baskısında ilk defa numaralanmış, cümlelere ayrılmıştır.